Hệ thống bôi trơn xe ô tô là gì? Chức năng & Hỏng hóc thường gặp

Hệ thống bôi trơn là chất xúc tác, đóng vai quan trọng cho máy móc hoạt động trơn tru, mượt mà. Kiểm tra, bảo dưỡng hệ thống bôi trơn định kỳ tăng hiệu quả hoạt động và tuổi thọ cho xế yêu của bạn. Cùng Hà Thành Garage tìm hiểu chi tiết về hệ thống này ngay trong bài viết dưới đây.

1. Hệ thống bôi trơn trên xe ô tô và tác dụng

1.1. Hệ thống bôi trơn

Hệ thống bôi trơn là hệ thống cung cấp dầu bôi trơn đến các chi tiết máy. Bảo dưỡng hệ thống bôi trơn là một bước quan trọng trong bảo dưỡng ô tô định kỳ.

Hệ thống bôi trơn trên ô tô có nhiệm vụ:

Đưa dầu đến các mặt ma sát khi các chi tiết máy vận hành của xe.
Lọc sạch những tạp chấ́t lẫn trong dầu nhờn khi dầu nhờn tẩy rửa các mặt ma sát này.
Làm mát dầu nhờn để đảm bảo tính năng hoá lý.
Làm kín các kẽ hở dầu: Làm kín khe hở giữa pittong và xilanh.
Bảo đảm máy móc tránh hoen gỉ.

1.2. Dầu nhờn - Dầu bôi trơn

Dầu bôi trơn dùng trong các hệ thống bôi trơn có rất nhiều loại. Lựa chọn sử dụng loại dầu nhờn nào tuỳ thuộc vào mức độ phụ tải của ổ trục tính năng tốc độ và mức độ cường hoá của động cơ xe ô tô.

Hệ thống bôi trơn ô tô

2. Các phương pháp bôi trơn dùng trong động cơ đốt trong

2.1. Bôi trơn bằng pha dầu vào nhiên liệu

Phương pháp bôi trơn pha dầu vào nhiên liệu có tác dụng bôi trơn hệ thống chi tiết máy trong động cơ xăng hai kỳ (có kích cỡ nhỏ). Với phương pháp này thì dầu được làm mát bằng nước hoặc không khí. Tỉ lệ pha dầu nhờn vào xăng là 1/20 hoặc 1/25 tùy thể tích.

Nguyên lý hoạt động là hỗn hợp xăng dầu sẽ đi qua bộ chế hòa khí biến thành các hạt li ti kết hợp cùng không khí tạo thành hỗn hợp hạt dầu nhờn và khí hỗn hợp ngưng đọng từ đó dầu sẽ bám trên bề mặt các chi tiết máy để bôi trơn ma sát.

Đây là phương pháp đơn giản nhưng lại không đảm bảo được an toàn do lượng dầu bôi trơn không được kiểm soát. Ngoài ra khi dầu và nhiên liệu cùng cháy sẽ có muội than bám trên piston ngăn cản quá trình tản nhiệt.

2.2. Bôi trơn bằng vung té

Phương pháp bôi trơn bằng vung té hay được dùng trong các động cơ xi lanh - kiểu xi lanh nằm ngang, có kết cấu đơn giản.

Nguyên lý làm việc là dầu nhờn chứa trong cacte sẽ được thiết bị múc dầu múc và hắt tung lên. Mỗi vòng quay của trục khuỷu thì hắt dầu sẽ thực hiện múc một lần và các hạt dầu nhỏ sẽ được hắt vung té vào bên trong không gian của cacte rồi rơi xuống các bề mặt ma sát một cách tự do.

Với phương pháp này người ta tạo ra các gân hứng dầu nhờn trên các vách ngăn trên ổ trục để đảm bảo các ổ trục luôn được cung cấp đủ dầu nhờn khi hoạt động.

Đây là phương pháp đơn giản nhưng không thể đảm bảo lưu lượng dầu bôi trơn của ổ trục nên các động cơ rời không sử dụng phương pháp này để bôi trơn động cơ.

2.3. Bôi trơn bằng cưỡng bức

Đây là phương pháp mà hầu hết các dòng ô tô đều trang bị vì nó thỏa mãn được các tiêu chí như bôi trơn, làm mát hiệu quả và tẩy sạch mặt ma sát của bộ phận ổ trục.

Với phương pháp này thì hệ thống bôi trơn sẽ bao gồm cacte hoặc bộ phận chứa dầu, bơm dầu nhớt, bầu lọc dầu nhờn thô và tinh, két làm mát dầu nhờn, đồng hồ báo áp suất, đồng hồ báo nhiệt độ dầu nhờn và các đường ống dẫn dầu.

2.4. Hệ thống bôi trơn hỗn hợp

Hầu hết các động cơ dùng trên ô tô đều sử dụng hệ thống bôi trơn hỗn hợp gồm bôi trơn cưỡng bức và bôi trơn theo cácte dầu. Các chi tiết quan trọng chịu tải trọng lớn như bạc cổ trục chính và bạc đầu to thanh truyền và các bạc trục cam, các bạc đòn mở của cơ cấu phân phối khí được bôi trơn bằng áp lực. Các chi tiết khác như piston, mạt gương xi lanh, con đội, xu-páp, thân xu-páp và ống dẫn hướng xu-páp thì được bôi trơn bằng dầu vung té.

3. Các bộ phận chính của hệ thống bôi trơn trên ô tô

3.1. Lọc dầu

Công dụng giúp đảm bảo dầu nhờn bôi trơn phải luôn sạch để ổ trục ít bị mài mòn do tạp chất. Một số tạp chất làm bẩn dầu nhờn: Mạt kim loại (do các mặt ma sát mài mòn), chất tạp lẫn trong không khí nạp (như cát bụi và các chất khác), muội than do nhiên liệu hoặc dầu nhờn cháy bám trên xi lanh.

Một số loại bầu lọc:

Bầu lọc cơ khí.
Bầu lọc thấm.
Bầu lọc ly tâm.
Lọc từ tính.
Lọc hoá chất.

3.2. Bơm dầu

Bơm dầu cung cấp liên tục dầu nhờn có áp suất cao đến các bề mặt ma sát để bôi trơn, làm mát và tẩy rửa mặt ma sát của động cơ.

Bơm dầu được sử dụng trong hệ thống bôi trơn động cơ thông thường là loại bơm bánh răng ăn khớp ngoài hoặc ăn khớp trong. Bơm dầu được dẫn động thông qua các bánh răng bởi trục khuỷu của động cơ.

Một số loại bơm:

Bơm bánh răng (được dùng phổ biến nhất).
Bơm phiến trượt.
Bơm trục vít.
Bơm piston.

3.3. Thông gió hộp trục khuỷu

Trong quá trình làm việc của động cơ khí cháy thường lọt từ buồng cháy xuống hộp trục khuỷu làm cho dầu nhờn dễ bị ô nhiễm và phân hủy. Hiện tượng lọt khí, nhiệt độ bên trong hộp trục khuỷu cũng tăng lên làm hại đến tính năng hoá lý của dầu nhờn. Vì vậy để tránh những tác hại nói trên thì cần giải quyết triệt để vấn đề thông gió hộp trục khuỷu.

Một số phương pháp thông gió hộp trục khuỷu

Thông gió hở: là kiểu thông gió tự nhiên nhờ có piston chuyển động hoặc xe ô tô chuyển động khí trong hộp trục khuỷu tự thoát ra ngoài trời bằng ống thông gió.

Thông gió kín: là kiểu thông gió cưỡng bức lợi dụng động chân không trong quá trình nạp để khí trong hộp trục khuỷu lưu động vào đường nạp của động cơ.

3.4. Két làm mát dầu

Trong quá trình hoạt động thì dầu hấp thụ nhiệt từ thành xi lanh động cơ và các chi tiết có nhiệt độ cao và các bề mặt ma sát sẽ khiến nhiệt độ của dầu tăng lên liên tục.

Để đảm bảo nhiệt độ làm việc của dầu nhờn ổn định và giữ cho độ nhớt của dầu không đổi đồng thời đảm bảo khả năng bôi trơn thì phải cần đến két làm mát dầu. Có hai cách làm mát là hệ thống làm mất bằng nước và làm mát bằng không khí.

Các nguyên nhân nhiệt độ của dầu nhờn tăng

Dầu nhờn tiếp xúc với các chi tiết máy có nhiệt độ cao đặc biệt trong loại hệ thống bôi trơn phun dầu nhờn để làm mát đỉnh pittông.

Dầu nhờn phải làm mát ở trục tải nhiệt lượng sinh ra trong quá trình ma sát của ổ trục ra bên ngoài.

4. Các hư hỏng thường gặp ở hệ thống bôi trơn trên ô tô

Nếu tuân thủ theo các khuyến cáo của nhà sản xuất và thường xuyên bảo dưỡng thay dầu và lọc dầu định kỳ thì ít khi gặp phải các hư hỏng của hệ thống bôi trơn của động cơ xe ô tô.

Ngược lại sẽ kéo theo các hư hỏng cực kỳ nghiêm trọng đối với các hệ thống khác trên động cơ: hệ thống phát lực (piston, thanh truyền, trục khuỷu) và hệ thống phân phối khí (trục cam, xupáp, cò mổ).

Chi phí bảo trì và sửa chữa khi cho hàng loạt các hoạt động đại tu động cơ sẽ rất cao so với các hư hỏng khác trên xe ô tô.

>>> Xem thêm: Bảo dưỡng xe ô tô đúng quy trình, đúng cách, đúng thời điểm

5. Một vài sự cố của hệ thống bôi trơn trên ô tô

Rò rỉ đường ống làm lượng dầu quá thấp sẽ tác động lên đèn báo áp suất dầu bôi trơn sáng lên.
Lọc dầu sử dụng quá lâu bị nhiễm bẩn nặng gây nghẹt lọc dẫn tới thiếu dẫn dầu cho các vị trí cần bôi trơn gây ra hiện tượng mài mòn.
Ron cácte dầu sau thời gian dài sử dụng sẽ bị lão hóa và xì dầu ra ngoài cácte gây ra tình trạng bơm cấp dầu bị mòn, hỏng.
Và các hư hỏng khác cần tìm hiểu thêm.

6. Khi nào cần bảo dưỡng hệ thống bôi trơn ô tô

Bảo dưỡng hệ thống bôi trơn ô tô tốt nhất là theo định kỳ 6 tháng hoặc 3 tháng một lần tránh đợi ô tô có dấu hiệu bất thường mới đi kiểm tra. Nếu ô tô của bạn hoạt động liên tục trên đường với hành trình dài thì có thể bảo dưỡng hệ thống bôi trơn theo số km và thực hiện thay dầu nhớt.

Việc kiểm tra bảo dưỡng đúng kỹ thuật theo định kỳ sẽ mang đến hiệu quả tốt cho động cơ vận hành và hạn chế được các hỏng hóc lặt vặt phải sửa chữa – thay thế cực kỳ tốn kém. Nếu đã biết được tầm quan trọng của dầu bôi trơn, bạn đọc nên lưu ý thực hiện đúng kỹ thuật nhé!

HÀ THÀNH GARAGE - HỆ THỐNG SỬA CHỮA, CHĂM SÓC Ô TÔ CAO CẤP

Kênh liên hệ Hà Thành Garage